高校数学の解き方

高校数学の教科書や大学入試の問題を解いています。簡潔で分かりやすい解答、模範解答を目指します。

数学(理系)の第2問(2024同志社大学入試)

問題

          第 2 問

 平面上の\; \bigtriangleup \mathrm{OAB} \; において、\; \Bigl| \overrightarrow{\mathrm{OA}} \Bigr| =2, \; \;  \Bigl| \overrightarrow{\mathrm{OB}} \Bigr| =3 \; とし、辺\; \mathrm{OA} \; の中点を\; \mathrm{M} \; とする。\; \angle \mathrm{AOB} \; の二等分線を\; k \; \; \angle \mathrm{AMB} \; の二等分線を\; l \; とし、\; k \; \; l \; の交点を\; \mathrm{P} \; とする。\; \overrightarrow{b} = \overrightarrow{\mathrm{OB}}, \; \; \overrightarrow{m} = \overrightarrow{\mathrm{OM}}, \; \; x= \Bigl| \overrightarrow{\mathrm{BM}} \Bigr| \; とおく。次の問いに答えよ。

\; (1) \; 直線\; k \; と線分\; \mathrm{BM} \; の交点を\; \mathrm{C} \; とする。実数\; r, \; \; s \; \; \overrightarrow{\mathrm{OC}} =r \overrightarrow{b}+s \overrightarrow{m} \; を満たすとき、\; r, \; \; s \; の値をそれぞれ求めよ。

\; (2) \; 直線\; l \; と線分\; \mathrm{AB} \; の交点を\; \mathrm{D} \; とする。実数\; t, \; \; u \; \; \overrightarrow{\mathrm{MD}} =t \overrightarrow{b}+u \overrightarrow{m} \; を満たすとき、\; t, \; \; u \; をそれぞれ\; x \; の式で表せ。

\; (3) \; 実数\; y, \; \; z \; \; \overrightarrow{\mathrm{OP}} =y \overrightarrow{b}+z \overrightarrow{m} \; を満たすとき、\; y, \; \; z \; をそれぞれ\; x \; の式で表せ。

\; (4) \; 面積比について、\; \bigtriangleup \mathrm{OAP} \; : \; \bigtriangleup \mathrm{OAB}=2:3 \; が成り立つとする。このとき、\; x \; の値を求めよ。

 

解答

\; (1) \; \; \; \bigtriangleup \mathrm{OBM} \; において、\displaystyle \;\Bigl| \overrightarrow{b} \Bigr| = \Bigl| \overrightarrow{\mathrm{OB}} \Bigr| =3, \; \; \bigl| \overrightarrow{m} \bigr| = \frac{1}{2} \Bigl| \overrightarrow{\mathrm{OA}} \Bigr| =1 \; だから、

\displaystyle \; \overrightarrow{\mathrm{OC}} = \frac{\overrightarrow{b} +3 \overrightarrow{m} }{3+1} = \frac{1}{4} \overrightarrow{b} + \frac{3}{4} \overrightarrow{m}  \;

よって、\displaystyle \; r= \frac{1}{4}, \; \; s= \frac{3}{4} \;

 

\; (2) \; \; \; \bigtriangleup \mathrm{MBA} \; において、\displaystyle \; \Bigl| \overrightarrow{\mathrm{MB}} \Bigr| =x, \; \; \Bigl| \overrightarrow{\mathrm{MA}} \Bigr| = \bigl| \overrightarrow{m} \bigr| =1 \; だから、

\displaystyle \; \overrightarrow{\mathrm{MD}} = \frac{ \overrightarrow{\mathrm{MB}} +x \overrightarrow{ \mathrm{MA}} }{x+1} = \frac{ \overrightarrow{b} - \overrightarrow{m} +x \overrightarrow{m} }{x+1} = \frac{1}{x+1} \overrightarrow{b} + \frac{x-1}{x+1} \overrightarrow{m}  \;

よって、\displaystyle \; t= \frac{1}{x+1}, \; \; u= \frac{x-1}{x+1} \;

 

\; (3) \; \; \; \overrightarrow{\mathrm{OP}} = \alpha \overrightarrow{\mathrm{OC}} \; と表せるから、\; (1) \; より、

\displaystyle \; \overrightarrow{\mathrm{OP}} = \alpha \left( \frac{1}{4} \overrightarrow{b} + \frac{3}{4} \overrightarrow{m} \right) = \frac{1}{4} \alpha \overrightarrow{b} + \frac{3}{4} \alpha \overrightarrow{m} \;

また、\; \overrightarrow{\mathrm{OP}} = \overrightarrow{\mathrm{OM}} + \beta \overrightarrow{\mathrm{MD}} \; と表せるから、\; (2) \; より、

\displaystyle \; \overrightarrow{\mathrm{OP}} = \overrightarrow{m} + \beta \left( \frac{1}{x+1} \overrightarrow{b} + \frac{x-1}{x+1} \overrightarrow{m} \right) \;

  \displaystyle \; = \frac{\beta}{x+1} \overrightarrow{b} + \left\{ \frac{\beta (x-1)}{x+1} +1 \right\} \overrightarrow{m} \;

よって、  \displaystyle \; \frac{1}{4} \alpha \overrightarrow{b} + \frac{3}{4} \alpha \overrightarrow{m} = \frac{\beta}{x+1} \overrightarrow{b} + \left\{ \frac{\beta (x-1)}{x+1} +1 \right\} \overrightarrow{m} \;

ここで、\; \overrightarrow{b} \; \; \overrightarrow{m} \; は一次独立だから、\displaystyle \; \frac{1}{4} \alpha = \frac{\beta}{x+1},\; \;  \frac{3}{4} \alpha = \frac{\beta (x-1)}{x+1} +1 \;

\; \bigtriangleup \mathrm{OBM} \; の辺の長さの関係から、\; 2 \lt x \lt 4 \; だから、\displaystyle \; \alpha = \frac{4}{4-x},\; \; \beta = \frac{x-1}{4-x} \;

よって、\displaystyle \; \overrightarrow{\mathrm{OP}} = \frac{1}{4-x}  \overrightarrow{b} + \frac{3}{4-x} \overrightarrow{m} \;

 

\; (4) \; \; \; \angle \mathrm{AOP} = \angle \mathrm{BOP} = \theta \; とおくと、題意より\; 0^{\circ}  \lt \theta \lt 90^{\circ}  \; となる。\; \Bigl| \overrightarrow{\mathrm{OA}} \Bigr| =2, \; \;  \Bigl| \overrightarrow{\mathrm{OB}} \Bigr| =3 \; だから、

\displaystyle \; \bigtriangleup \mathrm{OAP} = \frac{1}{2} \Bigl| \overrightarrow{\mathrm{OA}} \Bigr| \Bigl| \overrightarrow{\mathrm{OP}} \Bigr| \sin \theta = \Bigl| \overrightarrow{\mathrm{OP}} \Bigr| \sin \theta \;

\displaystyle \; \bigtriangleup \mathrm{OAB} = \frac{1}{2} \Bigl| \overrightarrow{\mathrm{OA}} \Bigr| \Bigl| \overrightarrow{\mathrm{OB}} \Bigr| \sin 2 \theta =3 \sin 2 \theta \;

\; \bigtriangleup \mathrm{OAP} \; : \; \bigtriangleup \mathrm{OAB}=2:3 \; より、

\; 3 \bigtriangleup \mathrm{OAP} =2 \bigtriangleup \mathrm{OAB} \; だから、\; 3 \Bigl| \overrightarrow{\mathrm{OP}} \Bigr| \sin \theta =6 \sin 2 \theta \;

よって、\; \sin \theta \left( \Bigl| \overrightarrow{\mathrm{OP}} \Bigr| -4 \cos \theta \right) =0 \;

\; 0^{\circ}  \lt \theta \lt 90^{\circ}  \; のとき\; \sin \theta \neq 0 \; だから、\; \Bigl| \overrightarrow{\mathrm{OP}} \Bigr| =4 \cos \theta \; \; \cdots (\ast) \;

一方、\; (3) \; より、

\displaystyle \; \Bigl| \overrightarrow{\mathrm{OP}} \Bigr| ^2 = \Bigl| \frac{1}{4-x}  \overrightarrow{b} + \frac{3}{4-x} \overrightarrow{m} \Bigr| ^2 \;

  \displaystyle \; = \frac{1}{(4-x)^2} \left( \bigl| \overrightarrow{b} \bigr| ^2 +6 \bigl| \overrightarrow{b} \bigr| \bigl| \overrightarrow{m} \bigr| \cos 2 \theta +9 \bigl| \overrightarrow{m} \bigr| ^2 \right) \;

  \displaystyle \; = \frac{1}{(4-x)^2} (9+18 \cos 2 \theta +9) \;

  \displaystyle \; = \frac{36 \cos ^2 \theta }{(4-x)^2} \;

\; 0^{\circ}  \lt \theta \lt 90^{\circ}  \; のとき\; \cos \theta \neq 0 \; 、また、\; 2 \lt x \lt 4 \; だから、

\displaystyle \; \Bigl| \overrightarrow{\mathrm{OP}} \Bigr| = \frac{6 \cos \theta}{4-x} \;

したがって、これと\; (\ast) \; 、また、\; \cos \theta \neq 0 \; から、

   \displaystyle \; 4= \frac{6}{4-x} \;

よって、\displaystyle \; x= \frac{5}{2} \;

 

 

ブログ全体の目次(過去の記事の一覧)