高校数学の解き方

高校数学の教科書や大学入試の問題を解いています。簡潔で分かりやすい解答、模範解答を目指します。

数学(理系)の第1問(2019東京大学入試)

          第 1 問

 次の定積分を求めよ。

  \displaystyle \int_{0}^{1} \biggl( x^2+\frac{x}{\sqrt{1+x^2}}\biggr)\biggl(1+\frac{x}{(1+x^2)\sqrt{1+x^2}}\biggr) \; dx

 

解答

この定積分\; I \; とする。

\displaystyle I=\int_{0}^{1} \biggl( x^2+\frac{x}{\sqrt{1+x^2}}\biggr)\biggl(1+\frac{x}{(1+x^2)\sqrt{1+x^2}}\biggr) \; dx

 \displaystyle =\int_{0}^{1} \biggl( x^2+\frac{x^3}{(1+x^2)\sqrt{1+x^2}}+\frac{x}{\sqrt{1+x^2}}+\frac{x^2}{(1+x^2)^2}\biggr) \; dx

 \displaystyle =\int_{0}^{1} x^2 \; dx+\int_{0}^{1} \biggl( \frac{x(2x^2+1)}{(1+x^2)\sqrt{1+x^2}}\biggr) \; dx+\int_{0}^{1} \frac{x^2}{(1+x^2)^2} \; dx

初めの項は、\displaystyle \int_{0}^{1} x^2 \; dx=\Bigl[\; \frac{\; x^3}{3} \; \Bigr]_{0}^{1}=\frac{1}{3}

次の項は、\sqrt{1+x^2}=t \; とおくと、1+x^2=t^2 \; より x\; dx=t\; dt \quad x\; \; 0 \rightarrow 1 \; のとき\; t\; \; 1 \rightarrow \sqrt{2} \; だから

\displaystyle \int_{0}^{1} \frac{x(2x^2+1)}{(1+x^2)\sqrt{1+x^2}} \; dx=\int_{1}^{\sqrt{2}} \frac{(2t^2-1) \; t \; dt}{t^3}=\int_{1}^{\sqrt{2}} \biggl( 2-\frac{1}{t^2}\biggr) \; dt

\displaystyle =\Bigl[ \; 2t+\frac{1}{t} \; \Bigr]_{1}^{\sqrt{2}}=2\sqrt{2}+\frac{1}{\sqrt{2}}-(2+1)=\frac{5\sqrt{2}}{2}-3

最後の項は、x=\tan \theta \; とおくと、\displaystyle dx=\frac{d \theta}{\cos^2 \theta} \quad x\; \; 0 \rightarrow 1 \; のとき\; \theta \; \displaystyle \; 0 \rightarrow \frac{\pi}{4} \; だから

\displaystyle \int_{0}^{1} \frac{x^2}{(1+x^2)^2} \; dx=\int_{0}^{\frac{\pi}{4}} \frac{\tan^2 \theta }{ \bigl(\frac{1}{\cos^2 \theta } \bigr)^2} \times \frac{d\theta }{\cos^2 \theta }=\int_{0}^{\frac{\pi}{4}} \sin^2 \theta \; d\theta \;

\displaystyle =\int_{0}^{\frac{\pi}{4}} \frac{1-\cos 2\theta }{2} \; d\theta =\Bigl[ \; \frac{1}{2} \theta -\frac{\sin 2\theta }{4} \; \Bigr]_{0}^{\frac{\pi}{4}}=\frac{\pi}{8}-\frac{1}{4}

よって、\displaystyle I=\frac{1}{3}+\frac{5\sqrt{2}}{2}-3+\frac{\pi}{8}-\frac{1}{4}=\frac{\pi}{8}+\frac{5\sqrt{2}}{2}-\frac{35}{12} \;

 

ブログ全体の目次(過去の記事の一覧)